Ik kwam met regelmaat in Oosterbeek en wandelde dan vaak langs een treinbrug waarin nog kogelgaten uit de Slag om Arnhem zitten. Dat vond ik zo bijzonder dat ik op zoek ben gegaan welke andere sporen van de Slag om Arnhem er nog te vinden zijn in Oosterbeek en Arnhem.
Ook sprak ik met enkele inwoners van Oosterbeek, die in 1944 als kind in Oosterbeek woonden, om beter te begrijpen hoe het was om in één van de hevigste veldslagen van de Tweede Wereldoorlog terecht te komen.
In en rond Arnhem, en vooral in Oosterbeek, waar de meeste gevechten plaatsvonden, herinneren veel monumenten nog aan de hevige strijd die hier zo’n 75 jaar geleden plaatsvond. Deze monumenten variëren van een met kogelgaten bezaaide treinbrug tot een heel indrukwekkend Airborne-museum.
We noemen het wel de slag om Arnhem maar het merendeel van de gevechten speelden zich af buiten
Arnhem. We zouden daarom beter van de slag bij Arnhem kunnen spreken.
Slag Om Arnhem Landkaart
In het landkaartje hieronder vind je de locaties van belangrijke oriëntatiepunten van de veldslag in Arnhem en Oosterbeek. Als je erop klikt, krijg je meer informatie over deze oriëntatiepunten .
De Britse parachutisten waren ten westen en noorden van Oosterbeek geland en ze probeerden vandaar via Oosterbeek, op te rukken naar de brug bij Arnhem. De kogelgaten in de spoorbrug waar ik tijdens mijn wandelingen zo vaak langs loop, zijn waarschijnlijk te wijten aan de gevechten tijdens de opmars van de parachutisten vanuit Oosterbeek naar de brug in Arnhem.
Het bataljon van kolonel John Frost kon de Duitse blokkades noordelijker ontwijken door deze weg, de Benedendorpse weg, die dicht bij de Rijn ligt, te nemen. Waarschijnlijk zijn ze hier bij de spoorlijn toch op licht Duits verzet gestuit, maar konden ze op de tweede dag van de strijd toch nog doorbreken en de brug in Arnhem bereiken.
Van de bewoners van Oosterbeek, die hier als kinderen waren tijdens gevechten, heb ik begrepen dat de Duitsers dit oostelijke deel van Oosterbeek bezet hielden tijdens het laatste gedeelte van de strijd in Oosterbeek. De kogelgaten in de brug moeten daarom wel ontstaan zijn in het eerste gedeelte van de strijd, toen een deel van de parachutisten er in slaagden om de brug bij Arnhem te bereiken.
De Brug In Arnhem
Op een zonnige winterdag in Nederland in januari 2020 ziet de beroemde brug in Arnhem er heel rustig uit. Het is niet meer de oorspronkelijk brug, want het middelste deel van de oorspronkelijke brug is in oktober 1944 door de RAF verwoest. De funderingen van de brug zijn echter nog steeds hetzelfde en het middengedeelte van de brug is na de oorlog weer opgebouwd.
Ongeveer 75 jaar geleden, in september 1944, was deze beroemde brug het middelpunt van een hevige strijd tussen Britse parachutisten en Duitse SS-pantserdivisies. De dappere Britse parachutisten vochten een heroïsche strijd uit tegen de Duitse tanks, maar ze waren ver in de minderheid en konden het zware materiaal dat de Duitsers in het veld konden brengen niet evenaren.
Deze brug in Arnhem wordt nu de “John Frost” brug genoemd naar de commandant van het Britse bataljon dat het dichtst bij de brug kwam, maar deze niet kon veroveren. De omliggende gebouwen rond de brug werden volledig vernield en zijn nooit meer herbouwd.
Er is daarom voldoende open ruimte rondom de brug om een fenomenaal uitzicht op de brug mogelijk te maken vanuit het kleine museum “Airborne at the bridge” dat het verhaal vertelt van drie soldaten die bij deze brug in september 1944 vochten en sneuvelden.
Ook Arnhem is verder helemaal opnieuw opgebouwd na de oorlog. Je kunt meer over Arnhem lezen in een ander artikel op deze site; Is Arnhem de moeite voor een stedentrip waard?
De Omsingeling Van De Britse Parachutisten In Oosterbeek
Na de nederlaag bij de brug trokken de overgebleven parachutisten zich terug naar Oosterbeek en verschansten zich rondom Villa Hartenstein (zie foto hieronder). Villa Hartenstein ligt in het westen van Oosterbeek en deed tijdens de Slag om Arnhem dienst deed als hoofdkwartier van de 1e Britse Airborne Divisie. Ik heb van de inwoners van Oosterbeek begrepen dat de Duitsers eigenlijk vrij dicht bij deze villa zaten en dat Villa Hartenstein aan het einde van de slag continue werd beschoten.
De slag om Arnhem kon eigenlijk beter de slag bij Arnhem genoemd worden want het merendeel van de gevechten speelde zich in en om Oosterbeek af.
Villa Hartenstein is nu volledig gerenoveerd en sporen van de gevechten zijn niet meer te zien.
Villa Hartenstein werd omgebouwd tot het “Airborne Museum” en is een prachtig eerbetoon geworden voor de heldenmoed van de Britse parachutisten.
Villa Hartenstein is een heel indrukwekkend oorlogsmuseum in Oosterbeek geworden en heeft onlangs een uitbreiding in de kelders geopend waarin je kunt herbeleven wat de parachutisten hebben moeten doorstaan. Een bezoek aan dit museum is een echte aanrader en u kunt hun website hier vinden.
Andere delen van Oosterbeek die het toneel waren van hevige gevechten waren het westelijke deel van Oosterbeek dicht bij de rivier, de Westerbouwing en de oude dorpskerk van Oosterbeek. Het verlies van de Westerbouwing was een zeer ernstig strategisch verlies voor de Britse parachutisten omdat de Westerbouwing bijna 40 meter hoger lag dan het omringende terrein.
Vanuit de Westerbouwing konden de Duitsers de posities van de Britten en de Rijn met machinegeweren bestrijken. Nadat de Duitsers de Westerbouwing hadden veroverd, probeerden ze de Britten volledig af te snijden van de Rijn maar ze werden bij de oude dorpskerk aan de Benedendorpseweg tegengehouden door parachutisten onder leiding van majoor Logan.
Hier lag ook het huis van Kate ter Horst, de ‘engel van Arnhem‘, die veel gewonde Britse parachutisten in haar huis verpleegde.
Door het heldhaftige verzet van de parachutisten bij de oude dorpskerk aan de Benedendorpse weg bleef het mogelijk voor de Britten om uiteindelijk de Rijn te kunnen bereiken en te ontsnappen aan de Duitsers.
De Airborne Begraafplaats in Oosterbeek.
De Airborne Begraafplaats ligt in het noorden van Oosterbeek en is een monument geworden voor de bijna 1800 parachutisten die tijdens deze vreselijke veldslag sneuvelden.
De locatie van de begraafplaats is nu een rustig en vredig deel van Oosterbeek, maar de inwoners van Oosterbeek vertelden mij dat het noordelijke deel van Oosterbeek juist het deel was van de hevigste gevechten van de veldslag.
De begraafplaats is goed verzorgd en elk jaar, op de eerste zondag na 17 september, worden de gesneuvelde parachutisten herdacht in het bijzijn van veteranen, hun familieleden en duizenden Nederlanders die hulde willen brengen aan deze mannen die hun leven hebben verloren tijdens de gevechten voor onze vrijheid.
Tijdens de herdenking leggen schoolkinderen uit de omliggende gemeenten bloemen bij de graven om hen te eren.
Slag Om Arnhem Boeken
Het beroemde citaat “Een brug te ver” komt uit het boek van Cornelis Ryan dat heel toepasselijk een brug te ver werd genoemd. Het boek werd voor het eerst gepubliceerd in 1974 en werd gebruikt voor een indrukwekkende film die in 1977 werd uitgebracht.
Een veel recenter (en veel beter) boek is “Arnhem, de strijd om de bruggen” van Antony Beevor dat werd gepubliceerd in 2018. Antony Beevor vertelt op meesterlijke wijze het verhaal van deze dappere mannen, maar wijst ook op de grote fouten die door de Britse High Command zijn gemaakt en de grote misrekeningen die tot het verlies van zoveel mensenlevens hebben geleid.
Als je die angstaanjagende dagen wilt herbeleven, is dit boek een aanrader en je kunt het via de link hierboven bestellen.
Slag om Arnhem Film
Een brug te ver is een indrukwekkende film, maar het is nog steeds een film die een beetje geromantiseerd is. De beste film over de slag om Arnhem is een documentaire die ook “een brug te ver” wordt genoemd en die op YouTube te vinden is.
Deze film echte aanrader als je meer wilt weten over deze belangrijke veldslag in onze recente geschiedenis. Je kunt deze hele goede film hieronder bekijken.
