Hoeveel windmolens zijn er in Nederland is een veel gestelde vraag. Je vraagt je misschien ook af waarom er zoveel windmolens in Nederland zijn? Ik woon zelf vrijwel naast een windmolen en leg je graag uit waarom er zoveel windmolens in Nederland zijn.
Windmolens waren belangrijk voor Nederland omdat er voortdurend water moest worden afgevoerd door windmolens om het land droog te houden. Zaagmolens waren belangrijk om op industriële schaal houten schepen te bouwen. Windmolens werden ook veel gebruikt voor het malen van granen en specerijen.
Lees verder om meer over windmolens te weten te komen.
Windmolens Nederland
Hoeveel Windmolens In Nederland?
Op het hoogtepunt (1650-1700) waren er ongeveer 9.000 windmolens in Nederland in gebruik voor diverse industriële doeleinden.
Windmolens werden gebruikt voor vele industriële functies zoals het malen van graan of het zagen van hout. Windmolens voor deze industriële processen zijn vaak te vinden in of in de buurt van steden als Schiedam en Leiden.
Veel windmolens werden echter gebruikt voor het droogleggen van land en het afvoeren van water. Je vindt deze windmolens vooral in het laaggelegen westen van Nederland. De windmolens in Kinderdijk zijn een wereldberoemd voorbeeld van dit soort windmolens.
Er zijn in Nederland op dit moment nog 1050 windmolens die nog steeds in bedrijf zijn.
Deze windmolens worden momenteel niet meer voor industriële doeleinden gebruikt. Ze worden nu onderhouden en geëxploiteerd door vrijwilligers die proberen deze iconische symbolen van ons nationaal erfgoed draaiende te houden.
Wanneer Kwamen Windmolens In Nederland?
Het eerste gebruik van windmolens in Nederland voor het droogleggen van land uit meren en moerassen begon op kleine schaal in de Middeleeuwen, rond 1100-1200 n. Chr. De behoefte aan vruchtbare landbouwgrond in de omgeving van de steden nam toe naarmate hun rijkdom toenam.
Omdat een groot deel van Nederland onder de zeespiegel ligt, moest de noodzakelijke landbouwgrond wel eerst op het water veroverd worden met behulp van deze windmolens.
De fenomenale welvaartsgroei aan het eind van de 16e en het begin van de 17e eeuw in Amsterdam verschafte het noodzakelijke kapitaal om tot grootschalige ontginning van landbouwgrond door drooglegging van de meren ten noorden van Amsterdam over te gaan.
De drooglegging van de Beemster door 42 windmolens in 1612 is het eerste voorbeeld van grootschalige inpoldering van een meer om er vruchtbare grond voor landbouwdoeleinden van te maken. De Beemsterpolder staat nu op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.
De Grafelijke Korenmolen in Zeddam is de oudste nog bestaande windmolen van Nederland. Onderzoek heeft aangetoond dat de molen voor 1141 gebouwd is. De Grafelijke Korenmolen is de meest geliefde toeristische attractie van Zeddam.
Windmolens hebben ook andere meren ten noorden van Amsterdam drooggelegd, zoals de Wijde Wormer (1620), de Purmer (1622), de Schermer (1635), en de Heerhugowaard (1630). Veel van het land ten noorden van Amsterdam is in deze periode ontstaan en sindsdien droog gebleven.
De meren die in de 17e eeuw door molens werden drooggelegd waren relatief klein en ondiep. Het droogleggen van land uit grotere en diepere meren vond veel later plaats, omdat voor grootschalige drooglegging stoomkracht nodig was.
De Haarlemmermeer, waar nu Schiphol ligt, werd pas in het midden van de 19e eeuw drooggelegd. Drie enorme door stoomkracht pompen bemaalden het Haarlemmermeer in plaats van de 166 windmolens die anders voor deze klus nodig zouden zijn geweest.
Het gebruik van stoomkracht voor dit gigantische project betekende de doorbraak van stoommachines in Nederland. Vanaf dat moment begon het gebruik van windmolens voor industriële processen snel af te nemen.
Hebben Nederlanders Windmolens Uitgevonden?
Nederlanders hebben windmolens niet uitgevonden, maar ze hebben windmolens wel aanzienlijk verbeterd.
Omdat windmolens cruciaal waren voor de Nederlanders om in grote delen van hun land te kunnen overleven, staken zij veel energie in het verbeteren van windmolens.
- Een eenvoudige maar heel belangrijke verbetering was dat Nederlanders een windmolen verdeelden in een onder- en een bovenstuk. Deze wijziging had twee voordelen.
- Het bovenste deel van de windmolen (met de wieken) kon hierdoor beter in de richting van de wind gedraaid worden, waardoor het rendement van de windmolen aanzienlijk verbeterde.
- Het onderste deel van de molen werd gebruikt voor opslag- en productiedoeleinden. Windmolens in of bij steden, zoals in Schiedam, behoorden tot de hoogste windmolens ter wereld. Deze molens hadden veel opslagruimten in de onderste delen.
- Het mechanisme dat industriële processen onafhankelijk van de windrichting mogelijk maakte, werd ook aanzienlijk verbeterd door de Nederlanders. Je kunt het beste een keer een windmolen bezoeken om het ingenieuze tandwielsysteem te bewonderen om deze uitvindingen te kunnen waarderen.
- Door in een windmolen een krukas aan te brengen, werd de draaiende beweging omgezet in een “heen en weer” beweging die nodig was om hout te zagen. Cornelis Corneliszoon ontwikkelde in 1594 de eerste houtzagerij in Nederland.
In de scheepsbouw worden zaagmolens veel gebruikt omdat schepen van hout werden gemaakt. De zaagmolens waren van cruciaal belang voor de economische opleving van Nederland in de 16e en 17e eeuw. Het stelde de Nederlanders in staat op industriële schaal schepen te bouwen en een grote zeevarende natie te worden.
Kan Je Een Windmolen Bezoeken?
Veel windmolens in Nederland zijn het hele jaar door één of meer dagen per week open voor het publiek. Een bezoek aan een molen is vaak gratis en is leuk voor jong en oud. Veel molens zijn nog in bedrijf en er worden activiteiten georganiseerd, zoals rondleidingen en kinderactiviteiten.
Sommige molens hebben een restaurant waar je iets kunt eten en drinken. Er zijn ook molens met een museum of een winkeltje waar je traditionele molenproducten kunt kopen. Kijk op deze link voor meer informatie en de openingstijden van alle molens in Nederland.
Elke tweede zaterdag (en zondag) in mei is het Nationale Molen- en Gemalendag. In 2022 vindt deze Nationale Molendag plaats op 14 en 15 mei. De Nationale Molen- en Gemalendag is een jaarlijks evenement waarop meer dan 600 wind- en watermolens open zijn.
Waar Staan De Mooiste Windmolens In Nederland?
Ik heb een landkaart gemaakt om je te helpen de mooiste windmolens in Nederland te vinden.
Ik begrijp heel goed dat het lastig is om een windmolen in Nederland te kiezen om te bezoeken als je ± 1050 windmolens hebt om uit te kiezen. Daarom heb ik de beste en mooiste windmolens in Nederland hieronder in meer detail beschreven.
- Als je geïnteresseerd bent in water en watermanagement en wilt begrijpen hoe de Nederlanders hun dichtbevolkte land uit het water hebben gemaakt, dan raad ik een bezoek aan de windmolens van Kinderdijk aan (1). De windmolens en het watermanagementsysteem van Kinderdijk zijn enorm indrukwekkend en leerzaam. Het watermanagementsysteem in Kinderdijk is zo uniek dat het door Unesco is geselecteerd als Werelderfgoed.
- Als je op zoek bent naar een dagtocht vanuit Amsterdam om windmolens te bekijken, raad ik je aan naar de Zaanse Schans (2) of Schermerhorn (3) te gaan, waarbij de Zaanse Schans duidelijk favoriet is. In een eerder artikel heb ik een bezoek aan de Zaanse Schans al beschreven. Probeer zo vroeg mogelijk in de ochtend naar de Zaanse Schans te gaan, want later op de dag kan het er erg druk worden.
- De stadsmolens van Schiedam en Leiden zijn uitstekende voorbeelden van hoe hoog windmolens kunnen worden. De Schiedamse molens zijn de hoogste ter wereld. Een bezoek aan deze molens is een uitstekend idee.
Kinderdijk; Windmolens Om Water Af Te Voeren
Het windmolencomplex bij Kinderdijk, met zijn 19 molens, is een spil in een uitgebreid waterstaatkundig netwerk om de polders van de Alblasserwaard droog te houden.
Het is zo’n innovatief watermanagementproject dat de Unesco het molencomplex van Kinderdijk heeft erkend als één van de Werelderfgoederen in Nederland.
Het windmolencomplex Kinderdijk is een prototype hoe waterbeheer in Nederland is opgezet. Een windmolen kan water 2-5 meter omhoog transporteren, afhankelijk van het type techniek. In Kinderdijk wordt een watertransportproces in twee stappen gebruikt om het water op het niveau van de rivier te brengen en terug naar zee te transporteren.
De Industriële Windmolens In De Zaanstreek
De Zaanse Schans is indrukwekkend als één van de eerste industriegebieden ter wereld. Op het hoogtepunt dreven meer dan 900 windmolens allerlei industriële processen in de Zaanstreek aan.
De Russische tsaar Peter de Grote bezocht de Zaanstreek aan het eind van de 17e eeuw om meer te weten te komen over de innovatieve scheepsbouwindustrie in Nederland.
De windmolens in de Zaanstreek werden ook gebruikt voor vele andere industriële processen zoals de productie van meel, mosterd, cacao en papier.
Een papiermolen in de Zaanstreek produceerde het papier waarop de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring werd geschreven.
Waar Staan De Hoogste Windmolens Ter Wereld?
De hoogste windmolens ter wereld staan in de Schiedam en zijn ongeveer 43 meter hoog. Vroeger stonden er in Schiedam meer dan 30 zeer hoge windmolens om graan te malen dat werd gebruikt voor de industriële productie van jenever.
Gelukkig zijn vijf van deze reusachtige windmolens nog intact en prachtig gerestaureerd. Ook molen de Valk in Leiden is één van de hoogste windmolens van Nederland.
Deze windmolens zijn zo hoog gebouwd om toch nog voldoende wind te kunnen vangen terwijl ze in de stad staan met huizen en andere hoge gebouwen.
Een ander voordeel van het bouwen van hogere windmolens was dat het onderste deel van de molen groter was en gebruikt kon worden voor opslag en productiedoeleinden.
