Nederland ligt in een delta van drie grote rivieren, op land dat voor een groot deel onder het zeeniveau ligt.
Ontdek hoeveel van Nederland onder zeeniveau ligt
Hoeveel van Nederland ligt eigenlijk onder het zeeniveau? Hoe houden onze ingenieurs het water buiten en voorkomen ze dat Nederland overspoeld wordt door de zee?
26% van Nederland ligt onder de zeespiegel en 59% van Nederland is kwetsbaar voor overstromingen bij hoogwater en zware stormen. Door bodemdalingen zakt Nederland nog steeds meer en dieper onder de zeespiegel.
Lees verder om te ontdekken hoe de Nederlanders hun land veroverden op de zee en wat een stijgende zeespiegel door klimaatverandering voor Nederland betekent.
Nederland Onder Zeeniveau
Gemiddelde Zeeniveau En Normaal Amsterdams Peil (NAP)
Welk percentage van Nederland onder het zeeniveau ligt lijkt een eenvoudige vraag, maar je moet je realiseren dat de zeespiegel ongeveer 1,5 meter varieert tussen eb en vloed. Deze variatie in waterstand tussen eb en vloed maakt het moeilijk om met een hard percentage aan te geven welk deel van Nederland onder het zeeniveau ligt.
Dat kan alleen wanneer we hoogtes in Nederland vergelijken met een “gemiddeld” zeeniveau, het gemiddelde van de waterstand tussen eb en vloed. Het gemiddelde zeeniveau wordt 0 meter Normaal Amsterdams Peil (NAP) genoemd en hoogtes in Nederland worden allemaal berekend ten opzichte van 0 meter NAP.
Er zijn echter omstandigheden waarbij het verschil in waterstand tussen eb en vloed veel groter kan worden dan 1,5 meter. De hoogte van de zeespiegel wordt namelijk bepaald door de aantrekkingskracht van de zon en maan op het water van de zee.
Als de zon, maan en aarde op één lijn staan is deze aantrekkingskracht op het water het grootst en spreekt men van springtij. Ook storm kan de waterstand van de zee aanzienlijk verhogen en dan spreken we van stormvloed. Bij een combinatie van springtij met een stormvloed spreken we van springvloed. Bij de watersnoodramp van 1953 in Zeeland was sprake van een springvloed.
Welk Deel Van Nederland Onder Zeeniveau?
De Overheidsinstantie die verantwoordelijk is voor het meten van alle hoogtes in Nederland is het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN). De AHN-gegevens zijn beschikbaar op het internet en de kaart hieronder is van hun website.
Het deel van Nederland dat onder het zeeniveau ligt zijn de polders in het westen van het land en in het IJsselmeer. Deze polders beslaan ± 26% van het landoppervlak van Nederland en zijn donkerblauw gekleurd op het landkaartje hieronder.
Voor alle duidelijkheid, onder zeeniveau is dus formeel onder 0 meter NAP (het gemiddelde zeeniveau).
NAP Kaart Nederland
De kleuren op de NAP kaart van Nederland (linksonder) hieronder spreken voor zich.
- Donkerblauw op de NAP kaart is het deel van Nederland onder de zeespiegel (onder 0 meter NAP) dat is te vinden in de polders in het westen van Nederland en in het IJsselmeer.
- Donkergroen op de NAP kaart is land net boven de 0 meter NAP en lichtgroene delen op de NAP kaart van Nederland zijn delen met hoogtes tot 12 meter boven NAP. Deze groene delen van Nederland zijn nog wel kwetsbaar voor overstromingen bij hoogtij en storm.
- De gele en oranje delen op de NAP kaart van Nederland bevinden zich ruim boven het gemiddelde zeeniveau (> 12 meter NAP) en zijn niet kwetsbaar voor overstromingen. Het hoogste punt van Nederland ligt op de Vaalserberg in Zuid-Limburg op 322 meter boven NAP.
Hoeveel Meter Onder Zeeniveau Woon Ik?
Als je wilt weten hoever je woning zich onder (of boven) het zeeniveau bevindt, kun je naar een website gaan met de opwekkende titel “overstroom ik?“. Vul de postcode van je woning in op deze website en je krijgt inzicht hoever onder (of boven) de zeespiegel je woont.
Ook op deze NAP landkaart van Nederland kun je door met je muis te klikken in de landkaart ontdekken hoe hoog je woont t.o.v. het zeeniveau.
Amsterdam (-2 meter NAP) en Rotterdam (0 meter NAP) liggen beide onder of net op de 0 meter NAP, terwijl Den Haag (1 meter NAP) net boven NAP ligt. Dat komt omdat Den Haag deels is gebouwd op de daar nog aanwezige duinen. Utrecht ligt op 5 meter NAP, maar Eindhoven ligt al op ruim 18 meter NAP en zal dus zeker niet overstromen.
Welk Deel Van Nederland Kan Overstromen?
Op de landkaart hierboven (rechts) kun je zien hoe Nederland eruit zal zien als de laaggelegen gebieden onder water komen te staan. Steden als Amsterdam en Rotterdam zullen volledig onder water staan. Al met al kan 59% van Nederland overstromen, met hele grote consequenties voor ons dichtbevolkte land.
Er wonen ruim 9 miljoen Nederlanders in het deel van Nederland dat kwetsbaar is voor overstromingen.
In werkelijkheid is het overstromingsgevaar voor Nederland nog groter. De overstromingen in Zuid-Limburg in de zomer van 2021 hebben duidelijk gemaakt dat ook overstromingen door rivieren in Nederland voor grote problemen kunnen zorgen.
Nederland ligt nu eenmaal in een delta van drie grote Europese rivieren en zal zich dan ook moeten voorbereiden op mogelijke overstromingen door hoog water in de rivieren. Nederland heeft meerdere serieuze uitdagingen om ook in de komende eeuwen droge voeten te blijven houden.
Als deze ijskappen geheel smelten, zal de wereldwijde zeespiegel met ± 65 meter stijgen
Door klimaatverandering neemt de temperatuur op aarde momenteel snel toe waardoor de ijskappen op de Noord- en Zuidpool nu veel sneller smelten dan 20-30 jaar geleden. Als deze ijskappen geheel smelten, zal de wereldwijde zeespiegel met ± 65 meter stijgen.
Ik heb in een ander artikel besproken in hoeverre Nederland een stijging van de zeespiegel door klimaatverandering aankan? Een stijging van de zeespiegel met ± 65 meter, zal Nederland zeker niet aankunnen. Een stijging van de zeespiegel met 1-2 meter, kunnen de Nederlandse ingenieurs nog wel aan, maar het moet niet veel meer dan een stijging van 1-2 meter worden.
Verontrustend voor Nederland in dit opzicht is een publicatie van Nederlandse wetenschappers waarin zij aantonen dat de zeespiegelstijging in de Noordzee voor de Nederlandse kust de afgelopen jaren is versneld van 1,7 ± 0,3 mm/jaar naar 2,7 ± 0,4 mm/jaar. Dat is een ongekende versnelling van de zeespiegelstijging en zorgwekkend omdat het nog onduidelijk is of de versnelling van de zeespiegelstijging in de Noordzee nog verder kan toenemen.
Aanbevolen Boeken Over Zeespiegelstijging
Er zijn een aantal interessante boeken om je verder te verdiepen in de gevolgen van de zeespiegelstijging voor Nederland.
- Als je je verder wilt verdiepen in deze fascinerende (en beangstigende) materie, raad ik je aan het boek Alles Smelt van weerman en wetenschapper Peter Kuipers Munneke te lezen. Dat boek heeft mijn ogen geopend voor het dreigende overstromingsgevaar in Nederland door klimaatverandering.
- Een andere aanrader is het boek Het begint hier warm te worden van Matt Winning. Matt Winning is een wetenschapper en komiek, een bijzondere combinatie, maar hij schrijft gemakkelijk en het het boek is zelfs leuk om te lezen, al is de boodschap nog steeds beangstigend.
Het boek “Alles Smelt” van weerman Peter Kuipers Munneke heeft mijn ogen geopend voor het dreigende overstromingsgevaar in Nederland door klimaatverandering
- Er zijn echter ook boeken die het gevaar van klimaatverandering een zeespiegelstijging relativeren. Het boek Spiegelzee van Salomon Kroonenberg is daarvan een goed voorbeeld. De auteur was hoogleraar geologie aan de Technische Universiteit Delft en beschrijft in dit boek dat de huidige veranderingen in klimaat en stijging van de zee helemaal niet zo uitzonderlijk zijn en dat de mens weer heel goed in staat zal zijn om zich aan te passen.
- Geloof niet alles van van Jules de Waart is een ander goed geschreven boek dat ernstig twijfelt of het allemaal wel zo erg gesteld is met het klimaat en de zeespiegelstijging. De auteur is fysisch geograaf en klimatoloog en weet dus heel goed waar hij het over heeft. Jules de Waart is een evidente klimaatscepticus die wel hoopt met zijn boek een goede discussie over dit onderwerp op gang te brengen en de polarisatie op dit gebied te stoppen. Ik vind het boek absoluut een aanrader.
Hoeveel Land In Nederland Is Veroverd Op Het Water?
Nederland is de onbetwiste wereldkampioen als het gaat om landwinning.
In totaal is 7.200 km² van Nederland ingepolderd land; ongeveer 20% van Nederland. Er zijn ongeveer 80 verschillende landaanwinningsprojecten in Nederland, waarvan Oostelijk Flevoland met 540 km² de grootste is.
Waar Ligt Het Laagste Punt Van Nederland?
Het laagste punt van Nederland ligt in Nieuwerkerk a/d IJssel in de Zuidplaspolder. Er is daar zelfs een monument om de exacte plaats van dit laagste punt aan te geven.
Hoeveel meter ligt Nederland onder zeeniveau?
Het laagste punt van Nederland ligt 6,78 meter onder 0 NAP (Normaal Amsterdams Peil) in Nieuwerkerk a/d IJssel.
Je zult naar de top van het monument daar (zie boven) moeten klimmen om boven water te blijven als de zee ooit terug mocht komen. Het probleem is dan wel dat er maar één plaats op de top van het monument zal zijn en de rest van ons zal moeten zwemmen.
Is Nederland Verder Aan Het Wegzakken?
De daling van de veengronden in de polders zorgt ervoor dat nog meer van Nederland onder het zeeniveau zakt waardoor het steeds moeilijker wordt om Nederland droog te houden.
De laaggelegen veengronden in het westen van Nederland zijn nog steeds verder aan het wegzakken. Deze bodemdaling wordt veroorzaakt door het continue wegpompen van water waardoor het veen inklinkt en daalt met een snelheid van 0,8-2,0 cm per jaar.
Veen is nu eenmaal een grondsoort die een grotere dichtheid krijgt als er water aan wordt onttrokken, waardoor het inklinkt. Een bodemdaling van 0,8-2,0 centimeter per jaar lijkt misschien niet veel, maar schijn bedriegt want dit wegzakken van veengronden levert op termijn twee hele grote problemen op.
- Bodemdaling met een snelheid van 2 centimeter per jaar, resulteert in 2 meter bodemdaling in 100 jaar, waardoor de levensvatbaarheid van Nederland serieus in gevaar komt.
- Ook relatief kleine bodemdalingen kunnen echter nu al grote problemen veroorzaken aan gebouwen en steden. Een goed voorbeeld hiervan is Gouda, gebouwd in een polder met laagveen. In de binnenstad van Gouda dalen sommige gebouwen mee met de bodem, maar andere gebouwen weer niet, afhankelijk van de fundering. Die bodemdaling leidde al tot overstromingen in de binnenstad van Gouda waardoor de waterstand verlaagd moest worden. De verlaging van de waterstand in Goude tast echter de funderingen van de huizen en gebouwen aan en kan daardoor niet te ver doorgevoerd worden.
Die bodemdaling leidde al tot overstromingen in de binnenstad van Gouda
- Veen geeft een grote hoeveelheid koolstofdioxide af wanneer het wordt samengeperst. Het vrijkomende kooldioxide van de Nederlandse veengebieden zal bijdragen tot de opwarming van de aarde, die op haar beurt zal leiden tot een stijging van de zeespiegel. Wetenschappers van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) voorspellen nu al een stijging van de zeespiegel van 0,5 – 1,5 meter tot 2100.
De bodemdaling in combinatie met de stijging van de zeespiegel maakt het twee keer zo moeilijk om het in het westen van Nederland droog te houden. Een bodemdaling van 2 meter in combinatie met een stijging van de zeespiegel van ongeveer 1 meter is namelijk een relatieve daling van 3 meter t.o.v. de gemiddelde zeespiegel.
We hebben als Nederland absoluut een groot probleem en het wordt tijd dat we dat probleem onder ogen gaan zien.
In deze Youtube Video zie je wat voor consequenties een grote stijging van de zeespiegel voor een laaggelegen stad als Gouda kan betekenen.
Waarom Overstroomt Nederland Niet?
De Nederlandse ingenieurs hebben een ingenieus twee-stappen watermanagement systeem bedacht om te voorkomen dat Nederland overstroomt. De manier waarop de Nederlandse ingenieurs deze opmerkelijke prestatie hebben geleverd is één van de “7 wonderen van de moderne wereld”. Dit is cruciaal omdat Nederland onder zeeniveau ligt waardoor het risico op overstromingen een reëel gevaar is.
De eerste prioriteit van onze ingenieurs was om de zwakke gaten in de natuurlijke kustverdediging te dichten. Een groot deel van Nederlandse kust bestaat uit natuurlijk gevormde duinen die hoger liggen dan het zeeniveau zelf. Deze natuurlijke verdediging werd verzwakt door inhammen die bij een combinatie van stormen en hoogwater voor verwoestende overstromingen zorgden.
Als tweede stap bouwden onze voorouders dijken rond laaggelegen delen van hun land, zoals meren en moerassen, en legden deze meren en moerassen droog met behulp van windmolens om deze meren en moerassen in land om te zetten. Het droogleggen van land begon in de 17e eeuw met de Beemsterpolder, wat het Beemstermeer was voordat het met windmolens werd drooggelegd.
Water uit drooggelegde stukken wordt continue weggepompt zodat het afgevoerd kan worden door de rivier. In de lagergelegen delen van Nederland zijn honderden pompen dag in dag uit aan het werk om het water weg te pompen en weg te houden. Jaarlijks wordt 19.000.000.000.000 liter water weggepompt uit de lager gelegen delen van Nederland. Dat is natuurlijk een onvoorstelbare hoeveelheid water.
Jaarlijks wordt 19.000.000.000.000 liter water weggepompt uit de lager gelegen delen van Nederland
Dit wegpompen van water kan nooit stoppen, of de donkerblauw gekleurde delen van Nederland in het landkaartje hierboven zijn binnen een paar maanden weer veranderd in meren. Gelukkig hebben ze reservepompen voor het geval één of meer pompen technische problemen krijgen.
Het is geen toeval dat de meeste UNESCO Werelderfgoederen in Nederland op de één of andere manier te maken hebben met waterbeheer. Nederlanders hebben een bijzondere relatie met water.
Ik begrijp dat het moeilijk is om je voor te stellen dat land lager ligt dan water. Het is op het eerste gezicht ook niet erg logisch. Daarom heb ik een foto genomen dicht bij mijn huis om je te laten zien hoe het eruit ziet als het water hoger staat dan het land.
Deze foto heb ik genomen boven op een afwateringskanaal, naast het drooggelegde land. Omdat er voortdurend water in het afwateringskanaal wordt gepompt, komt het land naast het afwateringskanaal niet onder water te staan.
